Politikat ekonomike të BE-së duhet të ndjekin një shpërndarje të drejtë të zvogëluar në mënyrë të barabarte të shteteve antëtare nënëpërmjet një sistemi mjedisore që mat hyrjet dhe daljet përkatësisht shkallën me të cilën ata përdorin energjinë dhe lëndët e para. Meqenëse një rritje e vazhdueshme e transformimit të burimeve natyrore në të mira dhe shërbime është e ngulitur në sistemin tonë aktual ekonomik, ky zvogëlim i çështjeve sfidon besimin ekonomik dominues në realizueshmërinë dhe dëshirueshmërinë e rritjes së pafund ekonomike.Kjo nënkupton një drejtim të ri për shoqëritë, një drejtim në të cilin ata do të organizohen dhe jetojnë ndryshe nga sot.

Transformimi i mjaftueshmërisë do të nënkuptojë se njerëzit punojnë më pak orë në punë të paguar, ndajnë punë dhe shërbime, dhe udhëheqin më shumë stile jetese sociale dhe më pak materialistë. Megjithëse aktiviteti ekonomik do të ishte më i lokalizuar, shteti do të kishte një rol të rëndësishëm si për të kufizuar përdorimin e materialieve dhe energjisë, ashtu edhe për të rishpërndarë të ardhurat dhe pasurinë. Shumë ide të reja të politikave për një ndryshim të paradigmës ekonomike janë zhvilluar dhe diskutuar në nivelet akademike dhe bazë në vitet e fundit.

Dhe më në fund OJF-të kanë filluar të flasin për këtë gjithashtu me (FoEE) që kohët e fundit kanë botuar broshurën Mjaftueshmëria: duke lëvizur përtej besimit të eko-efikasitetit që përfshin disa propozime të politikave për të çuar përpara debatin drejt një ekonomie pas rritjes.

Pse ekonomia e mjaftueshme

Ne jetojmë në një botë ku më shumë se 2 miliardë njerëz ende jetojnë me më pak se 3.10 dollarë ndërkombëtarë në ditë.Ndërsa pjesa globale e njerëzve që jetojnë poshtë kësaj linje të varfërisë që ka qenë në rënie të qëndrueshme për dekadat e fundit, ka shumë pak shpresë që kjo prirje të vazhdojë pa një ndryshim të paradigmës.

Për shekullin e kaluar, rritja ekonomike ka qenë metoda e preferuar për uljen e varfërisë, por ato ditë kanë mbaruar nëse jemi seriozë në ruajtjen e bazave ekologjike mbi të cilat mbështetet civilizimi ynë. Provat se nuk është e mundur të shkëputet rritja ekonomike nga shterimi i vazhdueshëm i burimeve natyrore, tani janë të pakundërshtueshme.Për një rritje të gjatë, është përdorur me mjeshtëri si një zëvendësim për rishpërndarjen. Për sa kohë që ka rritje, ka shpresë, dhe kjo i bën diferencat e mëdha të të ardhurave të tolerueshme. Por nëse rritja është një zëvendësim i barazisë, atëherë a nuk mund të jetë barazia si zëvendësim i rritjes?

Termi ‘mjaftueshmëri’ i referohet një strategjie të futjes së kufizimeve të vështira në tendencat e paqëndrueshme – në veçanti të konsumit të tepërt – shoqëruar me një theks në drejtësinë shpërndarëse për t’u siguruar që të gjithë kanë qasje në burime të mjaftueshme për të përmbushur nevojat e tyre.

Midis ekstremeve të paqëndrueshme të konsumit të tepërt dhe mungesës materiale qëndron mjaftueshmëria, e cila ka të bëjë me përdorimin e ‘mjaftueshëm’ që njerëzit ta demostrojne pa cenuar stabilitetin e biosferës.

Kapitali ndërmjet gjeneratave dhe dëmi ekologjik

Vendet në pjesën jugore të Globit kanë të qartë ‘të drejtën për zhvillim’ që kërkon një rritje të konsumit për frymë të lëndëve të para dhe energjisë. Sidoqoftë, siç argumentohet nga ekonomisti ekologjik Joachim Spangenberg, shumica e të varfërve në botë tani jetojnë në vendet me të ardhura të mesme. Si rezultat,kjo rritje urgjente nuk vlen më për vendet por për familjet në nevojë në çdo vend.

Kina, për shembull, është vëndi i dytë me popullsinë më të madhe të miliarderëve në botë dhe akoma po argumenton se i duhet të vazhdojë të rritë ekonominë e saj për të rritur ekonominë e miliona qytetarëve të saj që ende jetojnë nën kufirin e varfërisë.

Midis 1980 dhe 2016, 1% ( përqind ) e më të pasurve të botës grumbulloi 27% ( përqind ) të ardhurave në botë. Ndërkohë, 50 përqindëshi i fundit nga ana tjetër, mori vetëm 12 përqind. Kjo shpërndarje e pabarabartë nënkupton nevojën për rishpërndarjen e pasurisë nga të pasurit tek të varfërit brenda vendeve, duke mos nxitur më tej rritjen ekonomike me shpresën se do të nxjerrë familjet e varfra nga varfëria.

Parimi themelor i barazisë brenda gjeneratave kërkon që familjet e pasura në të gjitha vendet të konsumojnë më pak për të liruar sa më shumë hapësirën ’të nevojshme për të justifikuar një rritje të arsyeshme të konsumit midis të varfërve.Në nivelin global, 10 përqind e më të pasurve është përgjegjës për pothuajse gjysmën e emisioneve totale ( emetime globale ),ndërsa 50 përqind e më të varfërve është përgjegjës për rreth 10 përqind (emetimeve globale).

Prioriteti duhet të jetë rritja e mirëqenies materiale të të varfërve në të gjithë botën duke ulur njëkohësisht agregatin global të materialeve dhe energjisë së përdorur duke u dhënë kështu të varfërve në gjithë globin një mundësi për të marrë pjesën e tyre që ju takon nga të përbashëtat globale.Një mënyrë për të arritur barazinë brenda gjeneratave është përmes parimit të ‘tkurrjes dhe konvergjencës’.Ai konsiston në zvogëlimin e përdorimit të përgjithshëm të burimeve natyrore në një nivel të sigurt (tkurrje) nga secili vend duke harmonizuar konsumin e tij për frymë në një nivel të barabartë global (konvergjenca). Sidoqoftë, një e metë e modelit ‘tkurrje dhe konvergjencë’ është se ai nuk arrin të marrë në konsideratë dëmin ekologjik ’që ekziston midis pjesës veriore të globit dhe Jugut( nuk është një ndarje gjeografike por një ndarje mids njerëzve më të pasur dhe më varfër të globit). Dëmi ekologjik duket të llogarisë atë që u detyrohet vendeve të industrializuara Veriore dhe jugore për shkak të shterimit të burimeve dhe hedhjes së mbeturinave.

Në fakt, hapësira dhe mjedisi i krijuar për pasurinë e akumuluar nga vende të caktuara në dy shekujt e kaluar nuk është më e disponueshme për pjesën që mbetet. Që nga Revolucioni Industrial, vende të tilla si Belgjika kanë prodhuar mallra që rritën pasurinë e tyre, por që ngopën atmosferën –( e përbashkëta globale)- me emetimet e CO2 që tani e bëjnë të pamundur për vendet në zhvillim të përdorin pjesën që ju takon të kapacitetit apsorbues të atmosferës . Hapësira mjedisore e alokuar për frymë duhet të marrë parasysh edhe këto pabarazi ekologjike historike gjithashtu.Por përqendrimi në ndonjë politikë të vetme nuk do të jetë i mjaftueshëm për të arritur vizionin e mjaftueshmërisë. Një shumëllojshmëri e ndryshimeve të politikave do të jetë transformimi kolektiv i modeleve të konsumit dhe prodhimit, kornizat ligjore, instrumentet financiare dhe sjellja individuale, në një mënyrë të tillë për të pajtuar stabilitetin ekologjik me drejtësinë ekonomike globale.

Kufizimi dhe programi rregullator qeveritar mjedisor për nivelin e përgjithshëm të emetimeve nga kimikatet e ndryshme

Si do të ishin politikat për të arritur mjaftueshmërinë në nivelin global? E para do të ishte kufi ( rregulla ose kushte që nuk mund ti tejkalosh).Një kufi I tillë do të diktonte që një burim nuk mund të akumulohet ose një lloj mbetje që nuk mund të hidhet përtej një sasie të caktuar për një periudhë të caktuar kohe. Zgjidhja e këtyre kufijëve është e thjeshtë në koncept dhe planifikim. Kërkon njohuri biofizike plus disa vendime shoqërore ose politike për të përcaktuar sa shpejt të përdoren disa burime të caktuara. Kapacitetet mbi emetimet e karbonit dhe konsumin e burimeve mund të adopotohen me nivele targeti të synuara, bazuar në kufijtë planetarë (është një koncept që përfshin proceset e sistemit Tokësor të cilat përmbajnë kufij mjedisorë )dhe një shpërndarje të drejtë globale.Në një nivel makroekonomik, kufijtë mjedisorë mund të sjellin për njësitë e mëdha ekonomike dhe administrative (p.sh. vendet ose sindikatat ekonomike dhe politike). Nga ana tjetër, zbatimi i kufijve në nivele më të ulëta do të nënkuptonte kuotat për frymë.Këto dy perspektiva mund të kombinohen duke vendosur një kufi të përgjithshëm për një vend dhe më pas duke shpërndarë shumën e kufizuar midis qytetarëve, një sistem ‘kufiri dhe racionimi’.Projektimi i nivelit kufi të emetimeve të CO2 dhe skemat është akoma në një fazë teorike dhe kryesisht i përqendruar në emetimet e karbonit. Konkretisht, është sugjeruar një strukturë e politikave klimatike – e njohur si kompensim personal i karbonit – duke kombinuar një nivel të caktuar (kufij) të shkarkimeve me shpërndarjen e kuotave poshtë këtij niveli. Në këtë propozim, numri i përgjithshëm i njësive të karbonit të lëshuara në ekonomi do të përcaktohet nga sasia totale e emetimeve te karbonit Pyetja se si të ndahet emetimet e karbonit në botë midis kombeve është ende duke u negociuar në Konventën e Kombeve të Bashkuara për Ndryshimin e Klimës. Por pasi të jetë rënë dakord, lejimi personal i karbonit në nivelin kombëtar do të mbulonte të gjithë sektorët brenda një ekonomie kombëtare, duke përfshirë familjet, me qëllimin për të maksimizuar mirëqenien nën një rregullatori shtrëngues ndërsa shtyn vendet të bëjnë përparim drejt uljeve inovative të kërkesës për energji . Ideja themelore është që kur blihet karburant ose energji elektrike e pa rinovueshme, blerësit paguajnë për të si zakonisht duke përdorur para, por gjithashtu duhet të jepen njësitë që korrespondojnë me përmbajtjen e karbonit në blerjen e tyre.

Taksimi i Gjelbër

Në ndryshimin drejt një ekonomie pas rritjes – pas zhveshjes të subvencioneve të paqëndrueshme në energjinë dhe konsumin e burimeve – politikat e taksimit mund të jenë shumë të rëndësishme. Ato mund të projektohen për të siguruar stimuj shtesë për të operuar nën kufirin e burimeve fizike për të rishpërndarë fitimet e aktiviteteve të tregut drejt mbështetjes së një shoqërie më të drejtë brenda kapacitetit biofizik të mjedisit të saj.Aktualisht, taksat e qytetarëve dhe të korporatave bazohen kryesisht në të ardhura.Prandaj, një shqetësim i madh për çdo qeveri që dëshiron të kalojë në një ekonomi pas rritjes është se burimet e të ardhurave të shtetit do të bien, bazuar në supozimin se me tkurrjen e burimeve, vlerat e përgjithshme të gjeneruara, dhe kështu baza e taksave, do të tkurren gjithashtu . Për të adresuar këtë çështje, propozuesit e taksimit të gjelbër argumentojnë në favor të transformimit të sistemit të taksave nga një sistem i bazuar kryesisht në punë në një të bazuar në përdorimin e energjisë dhe burimeve natyrore.

Si pasojë, baza e taksave për mallrat dhe shërbimet do të zhvendoset nga ‘vlera e shtuar’ (shuma me të cilën vlera e një artikulli rritet në secilën fazë të prodhimit të tij përmes punës) në ‘atë të cilës i shtohet vlera’, përkatësisht në burimet natyrale që janë baza për të gjithë veprimtarinë ekonomike.Një tjetër qëllim i një taksimi të gjelbër është që të cinkurajojë zërat negative që qarkullojnë në publik , përkatësisht ajo që siguron distilim për njerëzit kur konsumohen dhe për këtë arsye zvogëlon mirëqenien tonë ekonomike. Për shembull, rritja ekonomike gjenerohet gjithashtu konsumi i zakonshwm ’, që do të thotë shtytja për njerëzit që të konsumojnë mallra sepse i veçon ata nga të tjerët dhe vepron si domethënës në shoqëri.Kjo shtysë për konsum pozitiv ushqen ankthin në shoqëri dhe bën që mirëqenia të ngecë edhe nëse të ardhurat dhe shpenzimet rriten.Çfarë sodisfaksioni të qëndrueshme mund të sjellë blerja e modelit të fundit të TV kur një muaj më vonë fqinji juaj do të ketë një model edhe më të ri? Taksimi i mallrave dhe shërbimeve me luks dhe burime intensive më të mira se mallrat e kërkesës së përditshme – përmes një takse progresive ’do të ndihmonte në adresimin e konsumit pozitiv. Një propozim i tillë në drejtim të një debati të ri në politikën publike tregon: modelet dhe nivelet e prodhimit dhe konsumit bëhen po aq të rëndësishme si një temë e debatit publik sa shpërndarja e të ardhurave. Ashtu sic një taksë e vendosur për karburantit ka për qëllim mos-stimulimin e përdorimit të benzinës, ashtu edhe një taksë mbi mallrat luksoze ka për qëllim dekurajimin e konsumit pozitiv që nuk kontribuon në mirëqenien sociale.

Të ardhurat maksimale

Të ardhurat maksimale janë në thelb një tavan i të ardhurave dhe ekzistojnë dy propozime kryesore për ta zbatuar atë. Një sugjerim është vendosja e tavanit të të ardhurave në përpjesëtim me pagën minimale në mënyrë që paga maksimale të jetë, për shembull, njëzetfishi i pagës minimale ligjore. Sugjerimi tjetër është zbatimi i një sistemi progresiv të taksave, duke përfshirë të ardhurat dhe fitimet e kapitalit, me një normë tatimi prej 100 përqind për grupin më të lartë të taksave. Të dy propozimet arrijnë të njëjtin qëllim, por në mënyra të ndryshme.Një kufi për të ardhurat mund të përdoret për të ndaluar konsumin e zakonshëm dhe për të eleminuar stimujt për fitime të tepruara. Në këtë mënyrë, të ardhurat maksimale sigurojnë më pak stimul për të punuar dhe prodhuar me bollëk, duke mbështetur shëndetin e njeriut dhe duke ulur presionet mjedisore.

Një maksimum të ardhurash është kritikuar sepse nuk kërkon maksimizimin e fitimit, siç bën forma aktuale e kapitalizmit aksionar. Por në një rritje ekonomike, ruajtja e burimeve dhe biznesi i përgjegjshëm duhet të kenë përparësi. Në 1980 kur niveli i lartë i taksave në SHBA ishte 92 përqind, ekonomia e tregut nuk u shemb dhe shkalla e inovacionit ekonomik ishte më e lartë se sot. Për më tepër, meqenëse të ardhurat maksimale do të ndikonin në 1-5 përqind të personave më të pasur në një shoqëri, ka të ngjarë që shumica e veprimtarisë ekonomike të dekurajuar të jetë spekulim në sektorin e pasurive të patundshme ose financiare.Individët super të pasur nuk konsumojnë të ardhurat e tyre, duke stimuluar ekonominë, por i investojnë ato në spekulime, duke bllokuar tregun e bursës duke ndryshuar cmimet që shkojnë, në kurriz të investitorëve të vegjël.

Një tranzicion drejt mjaftueshmërisë është politikisht i pashmangshëm

Tre propozimet e politikave të renditura në këtë artikull janë vetëm disa nga ato që mund të zbatohen për të kaluar drejt asaj që njihet si pas rritjes-ekonomi. Mjaftueshmëria nuk është kryesisht një thirrje për konsumatorët, por më tepër një sfidë politike, një thirrje për ndryshim transformues. Ndërsa sjellja jonë individuale brenda sistemit mund të sjellë vetëm ndryshime margjinale, ne duhet të angazhohemi kolektivisht në ndryshimin e modelit tonë ekonomik nëse duam të kthejmë tejkalimin aktual ekologjik dhe të ndërtojmë një ekonomi të qëndrueshme. Transformime të tilla me rreze të gjerë do të hasin në shkallë të ndryshme rezistence nga qytetarët, politikanët, sindikatat, OJF-të dhe, veçanërisht, bizneset.Në fund të fundit, më shumë se gjysmë shekulli i ‘propagandës së rritjes’ që mbështet dogmën se ndjekja e një rritjeje të pafund është e besueshme dhe e dëshirueshme nuk mund të hiqen lehtë. Përveç kësaj, ekonomitë në rritje bien pa rritje. Për të përparuar pa rritje, ne duhet të krijojmë një sistem ekonomik dhe një mënyrë radikalisht të ndryshme të jetesës. Kjo nuk është një sfidë e vogël.

Dhe njerëzit janë kapur nga dilema midis ruajtjes së një ekonomi të vogël që mund të kenë sot ose pranimit se mënyra jonë e tanishme e jetës është e paqëndrueshme dhe pranimit se ajo duhet të ndryshohet. Siç shkruajti Henry David Thoreau dikur, “çfarë dobie ka një shtëpi nëse nuk keni një planet të tolerueshëm duke u shtirur sikur gjerat po shkojnë mirë ?” Krizat shumëdimensionale që ndikojnë në botën tonë kërkojnë të menduarit vizionar dhe një debat të guximshëm shoqëror.

Qëllimi i progresistëve në Europë dhe më gjerë duhet të jetë zhvillimi i alternativave ndaj politikave ekzistuese dhe mbajtja e tyre gjallë dhe e disponueshme derisa e pamundura politikisht të bëhet e pashmangshme politikisht. Në fund të fundit, ligjet e fizikës kapërcyen më së miri ligjet e ekonomisë. Dhe, sipas fjalëve të Kenneth Boulding, “kushdo që beson se rritja eksponenciale mund të vazhdojë përgjithmonë në një botë të kufizuar është ose një i çmendur ose një ekonomist”.