Of zoals de organisatoren zelf hun campagne omschrijven: “Ieders Stem Telt is een participatief project dat aan maatschappelijk kwetsbare groepen een megafoon biedt in de aanloop naar de verkiezingen. Mensen die in maatschappelijk kwetsbare omstandigheden leven formuleren mee beleidsvoorstellen, die onontbeerlijk zijn in de strijd tegen armoede en sociale uitsluiting.” Het wil dus toelaten dat in het publieke debat meer ruimte komt voor burgers die sociaal-economisch overwegend een kwetsbare positie hebben. Dit zijn ook de mensen die zich het vaakst afkeren van de politiek, niet gaan stemmen, het gevoel hebben dat ze in de steek worden gelaten door de politiek.

Dit wordt bevestigd door Ilse Hackethal, de directeur van Samenlevingsopbouw, een van de drijvende krachten achter de campagne: “Zo’n situaties komen opbouwwerkers, jeugdwerkers, welzijnswerkers geregeld tegen. Mensen die denken dat politici toch niets voor hen kunnen betekenen. Uit onderzoek bleek dat in 2012 een kwart van de kiezers niet ging stemmen. In Borgerhout, waar ik woon, bracht zelfs 35 procent van de stemgerechtigden geen stem uit. Pijnlijk toch? Want dit betekent dat een deel van de mensen met wie ik ‘s morgens in de bakker sta, mama’s en papa’s aan de schoolpoort, jongeren aan de tramhalte, sommige buren, … politiek niet vertegenwoordigd zijn.

Dagelijks zie ik dat er in de stad waar ik woon, leef en werk nog veel verschillen bestaan tussen mensen. Niet iedereen woont in een gezond en betaalbaar huis met voldoende slaapkamers voor zijn kinderen, niet alle jongeren studeren af in een richting die bij hen past, niet iedereen vindt zijn weg in alle brieven en diensten. Om zo’n dingen aan te pakken blijft het belangrijk dat ‘gewone mensen’ hun punten blijven aankaarten bij politici. Of het nu over veilig fietsen gaat, over betaalbare woningen, over een school voor hun kinderen: hun stem telt wel. Het maakt wel verschil.

Vanuit het opbouwwerk (en partners) vinden we het belangrijk dat mensen hun stem laten horen, dat ze de handen uit de mouwen steken en dat ze samen met anderen op zoek gaan naar oplossingen voor hun problemen. Activering en responsabilisering, maar dan rond politiek. Met het project ‘ieders stem telt’ hebben verschillende organisaties samen het initiatief genomen om de politiek dichter bij de realiteit van mensen te brengen. En met succes.”

Klinkt theoretisch? Om alvast een straf resultaat te noemen: verkiezingsdebatten in dertien steden met partijvoorzitters waar de zaal vol zit met mensen uit diverse hoeken en achtergronden die daar normaal nooit naar toe zouden komen. Mensen in maatschappelijk kwetsbare posities hebben zich goed voorbereid, nemen het woord en schuiven hun beleidsprioriteiten naar voor.

De globale campagne werd opgezet vanuit Samenlevingsopbouw: een organisatie uit de civiele maatschappij die zich als doel stelt “het ondersteunen en versterken van kwetsbare groepen zodat zij vanuit hun krachten zelf mee oplossingen kunnen geven voor problemen die zich in hun nabijheid stellen. Iedereen moet van de grondrechten kunnen genieten en ze moeten afdwingbaar zijn’.

Hierbij werkte de organisatie samen met meer dan 200 andere lokale en Vlaamse partners. Ze organiseerden gesprekken met meer dan 8.000 mensen, waarbij groepen aangesproken werden die de mainstream politiek meestal links laat liggen, en die de politiek vaak als een onbereikbaar domein beschouwen. Op basis van deze gesprekken werd een memorandum opgemaakt over sociale thema’s, met solidariteit en herverdeling als sleutelwoorden.

Met dit memorandum in de hand werd bij partijhoofdkwartieren en lokale kandidaten gepleit voor onder meer een transparante en rechtvaardige fiscaliteit die ervoor zorgt dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. De middelen die de overheid hiertoe int, zo stelt de campagne, moet ze investeren in toegankelijke en kwaliteitsvolle basisvoorzieningen voor iedereen, in duurzame en kwalitatieve jobs, in onderwijs als hefboom tegen sociale uitsluiting, in betaalbare en kwaliteitsvolle woningen voor iedereen, in toegankelijke gezondheidszorg.

Het actief benaderen van politici, door professionals én vrijwilligers, liet toe de politici te confronteren met vragen die ze in hun eigen leven zelden of niet ervaren: hoe kom ik rond met een vervangingsinkomen?  Hoeveel pampers heeft een kind van twee nodig per maand? Kunnen we ons cadeautjes permitteren om op school uit te delen? Hoe kan je kinderen begeleiden met huiswerk op een kamer van twaalf vierkante meter? Voor vrijwilligers die politici de vragen voorlegde, was het ook een hele ervaring. Ze stelden vast dat de politici die beslissen over belangrijke keuzes in onder meer sociaal beleid, ook geen oplossingen vonden voor keuzes waar de vrijwilligers dagelijks mee geconfronteerd worden.

Ook de website ‘Stemmen is geen spel’ bleek een belangrijk instrument. Hiermee werden kiezers uitgenodigd om zich te informeren over de sociale uitdagingen die aangepakt moeten worden na de verkiezingen. Op de site wordt aan de hand van foto’s gepeild naar de kennis bij de bezoekers over de sociale problemen in hun land. De site informeerde over de oplossingen naar voor geschoven in het memorandum en over de oplossingen die de politieke partijen voorstellen. De bezoeker kon zijn stem uitbrengen voor een sociaal beleid door een selfie te posten op de website.

Tenslotte werden met zichtbare acties, zoals een tentenkamp, pijnpunten aangeduid zoals te hoge huurprijzen, en concrete acties gecommuniceerd (bijvoorbeeld dat mensen maximaal maar een derde van hun inkomen zouden mogen besteden aan wonen, om nog over betaalbaar huren te kunnen spreken).

Om te besluiten: de hierboven beschreven campagne ‘Iedere stem telt’ toont dat mensen, ook uit kwetsbare maatschappelijke groepen echt wel betrokken willen zijn bij verkiezingen, als ze voelen dat ze au serieux genomen worden, hun inbreng gevraagd en gewaardeerd wordt. En voor politici is het een unieke kans om met groepen die ze anders moeilijk bereiken, een vruchtbare dialoog op te zetten.